क्रिप्टोकरन्सी: जगाला दिलेला एक नवा आर्थिक पर्याय

'क्रिप्टोकरन्सी' म्हणजे काय?

क्रिप्टोकरन्सी ही एक डिजिटल चलन प्रणाली आहे जी एन्क्रिप्शन (सांकेतिक लेखन) वापरून सुरक्षित केली जाते. ही चलनं कुठल्याही सरकारद्वारे नियंत्रित केली जात नाहीत आणि केवळ इंटरनेटवरच अस्तित्वात असतात. Bitcoin (बिटकॉइन) हे पहिले व सर्वात प्रसिद्ध क्रिप्टोकरन्सीचे उदाहरण आहे.

कोणत्या वेळी आणि कोणी सुरू केली ही संकल्पना?

सतोषी नाकामोतो (Satoshi Nakamoto) या नावाने ओळखला जाणारा (अद्यापही तो व्यक्ती आहे की समूह हे स्पष्ट नाही) व्यक्तीने 2008 साली क्रिप्टोकरन्सीची संकल्पना मांडली आणि 2009 मध्ये Bitcoin हे पहिले क्रिप्टोकरन्सी जाहीर केले. त्यामागे उद्दिष्ट होते – सरकार किंवा बँकांच्या नियंत्रणाशिवाय व्यवहार करण्याची एक स्वतंत्र, सुरक्षित व पारदर्शक पद्धत निर्माण करणे.

क्रिप्टोकरन्सीची गरज का भासली?

• पारंपरिक बँकिंग व्यवस्थेवर अवलंबून न राहता लोकांना एक स्वायत्त चलन हवे होते.

• देशोदेशी व्यवहार सोप्या पद्धतीने, जलद आणि कमी खर्चात करता येतील अशी यंत्रणा आवश्यक होती.

• आर्थिक गोपनीयता जपण्यासाठीही क्रिप्टोकरन्सी उपयुक्त ठरते.

• मध्यस्थांची गरज न राहिल्याने व्यवहार अधिक थेट व पारदर्शक होतो.

क्रिप्टोकरन्सी कशी कार्य करते?

क्रिप्टोकरन्सी ब्लॉकचेन (Blockchain) या तंत्रज्ञानावर आधारित असते. ब्लॉकचेन ही एक डिजिटल पद्धत आहे ज्यामध्ये प्रत्येक व्यवहार 'ब्लॉक' स्वरूपात संग्रहित होतो आणि प्रत्येक नवीन ब्लॉक मागील ब्लॉकशी संलग्न असतो, म्हणून याला 'ब्लॉकचेन' म्हणतात.

• व्यवहार सत्यापित होतात ‘मायनिंग’ प्रक्रियेमुळे, ज्यासाठी उच्च क्षमतेचे संगणक वापरले जातात.

• प्रत्येक व्यवहार रेकॉर्ड केला जातो आणि तो बदलता येत नाही.

कायदेशीर बाजू – क्रिप्टो कायदेशीर आहे का?

भारतात:

• 2021 पासून क्रिप्टो व्यवहारांना नियंत्रित करण्यासाठी भारत सरकारने काही पावले उचलली आहेत.

• 2022 पासून 30% कर लागू केला आहे क्रिप्टोमधून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर.

• भारतीय रिझर्व्ह बँकने (RBI) अद्यापही क्रिप्टोला अधिकृत मान्यता दिलेली नाही, परंतु व्यक्तिगत पातळीवर गुंतवणूक करता येते.

आंतरराष्ट्रीय स्तरावर:

• जपान, अमेरिका, कॅनडा, युके या देशांनी क्रिप्टो व्यवहार कायदेशीर मानले आहेत.

• काही देशांनी मात्र क्रिप्टोवर बंदी घातली आहे (उदा. चीन).

लवकर गुंतवणूक करणारे (Early Bird Investors):

ज्यांनी 2009-2012 दरम्यान बिटकॉइनमध्ये गुंतवणूक केली, त्यांनी अगदी कमी किंमतीत खरेदी करून लाखो किंवा करोडोंचा नफा कमावला. उदाहरणार्थ:

• Laszlo Hanyecz या व्यक्तीने 2010 साली 10,000 बिटकॉइन देऊन दोन पिझ्झा घेतले होते. त्या वेळी एका बिटकॉइनची किंमत अगदी नगण्य होती. आज त्या 10,000 बिटकॉइनची किंमत शेकडो कोटी रुपये झाली असती.

• Roger Ver आणि Winklevoss Twins यांनी लवकर गुंतवणूक करून खूप मोठा नफा कमावला आहे.

ते नफा कसा कमावतात?

1. Buy Low, Sell High – कमी किंमतीत क्रिप्टो खरेदी करून जास्त किंमतीला विकणे.

2. HODLing – क्रिप्टो दीर्घ काळासाठी थांबवणे आणि भविष्यात विकणे.

3. Staking आणि Yield Farming – काही क्रिप्टो प्लॅटफॉर्मवर क्रिप्टो ठेवून व्याज स्वरूपात उत्पन्न मिळवणे.

4. Trading – दररोजच्या किंमतीच्या चढ-उतारांवर आधारित व्यवहार करून नफा मिळवणे.

उपसंहार:

क्रिप्टोकरन्सी ही एक आर्थिक क्रांती आहे. जरी ती अजूनही नव्यानेच रूळत आहे, तरी यामध्ये प्रचंड शक्यता आहे. मात्र, त्यामध्ये जोखीमही आहे कारण किंमतींमध्ये फार मोठे चढ-उतार होतात. त्यामुळे गुंतवणूक करताना चांगला अभ्यास, योग्य सल्ला आणि संयम गरजेचा आहे. तो अभ्यास आणि योग्य सल्ला आम्ही देतो.

By AmarsinhRaje

https://chat.whatsapp.com/GurPDIzzeWyLRsjrCdTYOx

#CryptoInMarathi #MarathiBlog #CryptoIndia #MarathiContent #MarathiKnowledge

क्रिप्टोकरन्सी: जगाला दिलेला एक नवा आर्थिक पर्याय